Y Ddeddf Cydraddoldeb

Oherwydd y Ddeddf Cydraddoldeb, mae gwahaniaethu ar sail oed yn erbyn y gyfraith, ym mron pob achos.

Beth yw'r Ddeddf Cydraddoldeb?

Beth yw'r Ddeddf Cydraddoldeb?

Mae'r Ddeddf Cydraddoldeb yn gyfraith sy'n eich amddiffyn rhag gwahaniaethu. Mae'n golygu bod gwahaniaethu neu driniaeth annheg ar sail rhai nodweddion personol, fel oed, bellach yn erbyn y gyfraith ym mron pob achos.

Mae'r Ddeddf Cydraddoldeb yn berthnasol i wahaniaethu ar sail y canlynol:

• Oed
• Ras
• Rhyw
• Ailbennu rhywedd
• Anabledd
• Crefydd neu gred
• Cyfeiriadedd rhywiol
• Priodas neu bartneriaeth sifil
• Beichiogrwydd a mamolaeth

Sut mae'r gyfraith yn fy amddiffyn rhag gwahaniaethu ar sail oedran?

Rydych wedi eich gwarchod rhag nifer o bethau gwahanol o dan y Ddeddf Cydraddoldeb: 

Yn ogystal â'r uchod, mae'r Ddeddf Cydraddoldeb hefyd yn golygu bod cyrff cyhoeddus, fel awdurdodau lleol, ymddiriedolaethau ysbytai ac awdurdodau'r heddlu bellach yn gorfod atal gwahaniaethu. Gelwir hyn yn Ddyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus. 

Rhaid i gyrff cyhoeddus ystyried anghenion pobl sydd â nodweddion gwarchodedig, gan gynnwys pobl hŷn, wrth gynllunio neu gyflawni eu dyletswyddau neu wasanaethau cyhoeddus. Er enghraifft, os yw gwasanaeth bysiau lleol yn cael ei ganslo ond mae'n cael ei ddefnyddio llawer gan bobl hŷn i gyrraedd gwasanaethau iechyd lleol, yna dylid ystyried hyn pan fydd y penderfyniad yn cael ei wneud. 

Ym mha sefyllfaoedd mae'r Ddeddf Cydraddoldeb yn berthnasol?

Mae'r Ddeddf Cydraddoldeb yn cwmpasu ystod eang o wahanol fathau o leoedd a sefydliadau. Mae'r gyfraith yn berthnasol i lefydd sy'n darparu nwyddau neu wasanaethau, ac mae hefyd yn cynnwys materion cyflogaeth hefyd. Mae hynny'n cynnwys, er enghraifft: 

Beth ydw i'n ei wneud os ydw i wedi cael fy gwahaniaethu'n anghyfreithlon?

Gall gwahaniaethu ar sail oed fod yn gyfreithlon o dan rai amgylchiadau. Mae'r Ddeddf Cydraddoldeb yn caniatáu gwahaniaethu ar sail oedran pan all fod yn 'wrthrychol gyfiawn'. Mae hynny'n golygu bod yn rhaid i'r cyflogwr neu'r darparwr gwasanaeth ddangos bod ganddynt reswm da dros wahaniaethu ar sail oedran.

Er enghraifft, gallai cyflogwr roi terfyn oedran uchaf ar swydd lle mae angen lefelau uchel iawn o ffitrwydd corfforol ac ni ellid eu cyflawni gan rywun hŷn.

Bydd sut rydych chi'n gweithredu yn dibynnu ar bwy mae eich cwyn yn ei erbyn ond dyma ganllaw cyffredinol o'r hyn y dylech chi ei wneud:

Cam un: Dysgwch am y drefn gwyno ar gyfer y sefydliad rydych chi am gwyno amdano. Er enghraifft:

• Os mai eich cyflogwr yw e, efallai y byddwch yn dymuno siarad â'ch rheolwr, eich undeb neu'ch AD
• Os yw'n siop neu'n westy, efallai y bydd angen i chi gysylltu â'r rheolwr neu'r gwasanaethau cwsmeriaid.
• Os mai eich meddygfa yw hi, gofynnwch am weld copi o'u gweithdrefn gwyno

Cam dau: Anfonwch fanylion eich cwyn, beth ddigwyddodd, a phryd. Gwnewch hi'n glir eich bod yn cwyno am wahaniaethu ar sail oedran. Gall hefyd helpu i awgrymu atebion, er enghraifft, os ydych chi eisiau ymddiheuriad neu'r sawl sy'n gyfrifol i gael ei ailhyfforddi.

Cam tri: Os ydych yn anhapus gyda'r ymateb, mae'n bosib y bydd yn rhaid i chi fynd i gam nesaf y weithdrefn gwyno (er enghraifft, efallai y bydd angen i chi gysylltu â phrif swyddfa, ombwdsmon, neu dribiwnlys) neu ofyn am ychydig o gyngor pellach os nad ydych yn siŵr beth i'w wneud.