Twyll ffôn
Twyll ffôn
Mae sgamiau ffôn yn ffordd gyffredin i droseddwyr gonsurio pobl allan o arian gan ddefnyddio gwahanol driciau i gael eich gwybodaeth bersonol neu ariannol. Byddwch yn ymwybodol o rai o'r sgamiau ffôn mwyaf cyffredin a darganfod beth allwch chi ei wneud i gadw'n ddiogel.
Beth yw rhai mathau cyffredin o sgamiau ffôn?
Sut alla i osgoi sgamiau ffôn a galwadau oer?
Beth ddylwn i ei wneud os ydw i wedi dioddef sgam ffôn?
Beth yw galwad oer?
Galwadau ffôn gan gwmnïau sy'n ceisio gwerthu rhywbeth i chi yw galwadau oer, er nad ydyn nhw wedi cael unrhyw fusnes gyda chi o'r blaen. Fel arfer dyw galwadau oer ddim yn anghyfreithlon a dydyn nhw ddim o reidrwydd yn cyfrif fel sgam er eu bod yn gallu bod yn annifyr, rhwystredig a hyd yn oed yn frawychus.
Beth yw rhai mathau cyffredin o sgamiau ffôn?
Gall fod yn anodd dweud y gwahaniaeth rhwng sgam a galwad oer. Fodd bynnag, mae'n dda gwybod rhai o'r triciau nodweddiadol y mae sgamwyr yn eu defnyddio fel y gallwch fod yn barod os cewch alwad fel y rhain erioed.
Twyll coronafeirws
Yn ystod yr amser pryderus hwn, gallwch dderbyn e-bost, neges destun neu Whatsapp am y Coronafeirws (COVID-19) - peidiwch â chlicio ar unrhyw atodiad neu ddolen, yn enwedig os yw'n gofyn i chi am wybodaeth bersonol (manylion banc, dyddiad geni ac ati).
Os ydych chi'n meddwl eich bod wedi cael eich targedu gan sgam, siaradwch â'ch banc yn segur a rhowch wybod am unrhyw dwyll i Action Fraud ar 0300 123 2040.
Twyll banc
Dyma alwad gan rywun sy'n honni bod o'ch banc yn dweud wrthych fod problem gyda'ch cerdyn neu'ch cyfrif. Efallai y bydd yn gofyn am fanylion eich cyfrif a'ch cerdyn, yn cynnwys eich rhif PIN, a hyd yn oed yn cynnig anfon negesydd i gasglu eich cerdyn gennych er mwyn iddo ddatrys y broblem. Gallant hefyd gynghori trosglwyddo eich arian i 'gyfrif diogel' i'w ddiogelu, sy'n gallu arwain at golli arian.
Bydd y galwr yn aml yn swnio'n broffesiynol ac yn ceisio eich argyhoeddi bod eich cerdyn wedi cael ei glonio neu fod eich arian mewn perygl. Mae hwn yn sgam cyffredin a fyddai eich banc byth yn gofyn i chi wneud hyn.
Sgamiau atgyweirio cyfrifiadurol
Gall sgamiwr eich galw'n honni eich bod o ddesg gymorth cwmni TG adnabyddus, fel Microsoft. Byddant yn dweud wrthych fod gan eich cyfrifiadur feirws a bydd yn codi tâl arnoch i uwchlwytho 'meddalwedd gwrth-feirws'. Mae hyn yn troi allan i fod yn spyware, sy'n cael ei ddefnyddio i gael eich manylion personol. Dydy cwmnïau TG cyfreithlon ddim yn cysylltu â chwsmeriaid fel hyn.
Darllenwch ein hadran ynghylch cadw'n ddiogel ar-lein i gael rhagor o awgrymiadau a chyngor.
Galwadau iawndal
Dyma alwad gan gwmni yn gofyn am ddamwain car rwyt ti wedi ei gael a chynnig iawndal i ti. Gallai rhai o'r rhain fod yn gwmnïau dilys sy'n chwilio am fusnes ond mae eraill yn dwyllwyr. Peidiwch â chymryd rhan yn y galwadau hyn. Os ydych wedi cael damwain, ffoniwch eich cwmni yswiriant eich hun ar y rhif ffôn a ddarperir ar eich polisi.
Sgamiau Cyllid a Thollau EM
Mae'n bosib y cewch alwad gan rywun sy'n honni ei fod o Gyllid a Thollau Ei Mawrhydi yn dweud bod problem gyda'ch ad-daliad treth neu fil treth di-dâl. Efallai y byddan nhw'n gadael neges a gofyn i chi ffonio'n ôl. Eto, peidiwch â chael eich twyllo gan hyn. Ni fyddai CThEM byth yn cysylltu â chi fel hyn ac ni fyddai byth yn gofyn i chi ddatgelu gwybodaeth ariannol bersonol fel manylion eich cyfrif banc.
Rhif yn spoofing
Bellach mae gan sgamwyr y dechnoleg i ddynwared rhif ffôn swyddogol felly mae'n dod i fyny ar eich arddangosfa ID galwr (os oes gennych un ar eich ffôn). Gall hyn eich twyllo i feddwl bod y galwr mewn gwirionedd yn dod o sefydliad cyfreithlon, fel banc neu gwmni cyfleustodau. Os oes gennych unrhyw amheuaeth, crogwch a galw'r sefydliad yn uniongyrchol. Os yw'n bosib, ffoniwch nhw o ffôn gwahanol gan y gall sgamwyr gadw'r llinell ffôn ar agor, fel hyd yn oed os ydych chi'n hongian i fyny a ffonio'r sefydliad yn uniongyrchol, efallai y bydd y llinell yn dal i gael ei chysylltu â'r sgamiwr. Os nad yw'n bosib defnyddio ffôn arall yna arhoswch am o leiaf 10 munud cyn i chi ffonio.
Pensiynau a sgamiau buddsoddi
Galwad yw hyn am gyfle buddsoddi 'digamsyniol', neu gynnig cyfle i chi gael mynediad at eich arian pensiwn yn gynharach.
Gweler ein hadranau ar sgamiau pensiwn a sgamiau buddsoddi am fwy o wybodaeth am y mathau hyn o sgamiau.
Sgamiau 'gwrth-sgam'
Dyma alwad gan rywun sy'n honni bod o elusen sy'n cefnogi dioddefwyr sgam, cwmni sy'n gwerthu technoleg gwrth-sgam, neu gan rywun sy'n mynnu arian i adnewyddu eich cofrestriad Gwasanaeth Dewisiadau Ffôn, sydd am ddim mewn gwirionedd. Byddwch yn effro i'r rhain i gyd.
Edrychwch ar gofrestriad elusen gyda'r Comisiwn Elusennau i ddarganfod a ydyn nhw'n ddilys
Sut alla i osgoi sgamiau ffôn a galwadau oer?
Gallwch rwystro neu atal rhai galwadau oer. Rhowch gynnig ar y pethau syml hyn:
- Cofrestrwch gyda'r Gwasanaeth Dewisiadau Ffôn – mae'n rhad ac am ddim ac mae'n caniatáu i chi optio allan o unrhyw alwadau telesales byw di-gyfeiriad. Dylai hyn leihau nifer y galwadau oer y byddwch yn eu derbyn, ond efallai na fydd yn rhwystro sgamwyr.
- Siaradwch â'ch darparwr ffôn i weld pa wasanaethau preifatrwydd eraill a gwasanaethau blocio galwadau sydd ar gael, er efallai y bydd angen i chi dalu am rai o'r gwasanaethau hyn.
- Os oes gennych ffôn clyfar, gallwch ddefnyddio'r gosodiadau ar y ffôn i rwystro rhifau diangen. Os nad ydych yn siŵr sut i wneud hyn, gallech ymweld â'ch siop ffôn symudol leol am gymorth.
- Mae cynnyrch i rwystro rhai galwadau. Mae rhai cynghorau lleol yn darparu atalyddion galwadau drwy eu timau safonau masnach.
Beth ddylwn i ei wneud os ydw i wedi dioddef sgam ffôn?
Mae sgamwyr yn dod o hyd i ffyrdd newydd o dwyllo pobl yn gyson ac mae sgamiau ffôn yn newid drwy'r amser. Os ydych chi wedi dioddef sgam peidiwch â theimlo'n annifyr i roi gwybod amdano. Gall ddigwydd i unrhyw un o unrhyw oedran. Rhowch wybod i'r heddlu am y sgam a hefyd cysylltwch ag Action Fraud. Gall y wybodaeth a roddwyd gennych i Action Fraud helpu i olrhain y sgamiwr.
Am fwy o wybodaeth ffoniwch Cyngor Age Cymru ar 0300 303 44 98.